De pijn tijdens de bevalling is zo oud als de geschiedenis van de mens zelf. Zij is dus niet een gevolg van de culturele ontwikkeling zoals men soms wel eens denkt.

Pijnbestrijding tijdens de bevalling is ook al zeer oud

In een zeer ver verleden trachtte men reeds de pijn van de barensweeën en van de bevalling te verlichten. Men deed daarvoor een beroep op de meest diverse hulpmiddeltjes: oude Chinese teksten spreken over het gebruik van opiumderivaten, terwijl de vrouwen in Europa hun heil zochten in drankjes op basis van alruinwortel, hennep, papaver en scheerling. In het stuk "Amphitryon" van de Latijnse schrijver Plautus beloont Jupiter de vrouw van Amphitryon door haar 's nachts en zonder pijn te doen bevallen.

Met de opkomst van het Christendom wordt de pijn een middel om de genade van God te verkrijgen. De pijn bij de bevalling wordt dan beschouwd als een noodzaak, die nu eenmaal bij de bevalling hoort. Deze opvatting bestond niet enkel in het Christendom, maar was ook algemeen geldend in de oosterse godsdiensten en in de hele westerse wereld. Vanaf de middeleeuwen worden de barensweeën aanzien als een rechtvaardige Goddelijke straf.

Deze zienswijze is gaandeweg het hele westerse denken gaan bepalen en elke poging om de pijnen bij de bevalling te verlichten, werd aanzien als een zware zonde. In 1591 werd in Edinburgh zelfs een vrouw, Eufranie macAlyane, levend verbrand omdat ze een mysterieus middeltje als pijnstiller had ingenomen om de barensweeën en de pijn tijdens de bevalling te verlichten.

De moderne tijden van de pijnbeheersing tijdens de bevalling beginnen in 1847. In dat jaar publiceren James Young Simpson en Walter Channing hun studie over het gebruik van diethylether tijdens de barensweeën. Deze studie is het begin van een totale omwenteling, niet alleen voor de geneeskunde, maar ook voor de hele westerse cultuur want ze ondergraaft een aantal belangrijke vooroordelen.

Conservatieve en klerikale middens protesteren verontwaardigd maar Simpson, een fervent katholiek, dient hen van repliek met een uittreksel van het boek Genesis waarin beschreven wordt hoe Adam "verdoofd" werd bij de "geboorte" van Eva: " De Heer God bracht Adam in een diepe slaap. En terwijl Adam sliep, nam God een rib weg en deed het vlees weer dichtgroeien. En eens Hij de rib van Adam had weggenomen, schiep de Heer God de vrouw..." (Genesis, 2:21,22)

In dezelfde periode voerden Skey en Tracey in het St. Bartholomiew Hospital in Londen met succes een keizersnede uit onder verdoving met ether. Zo werd een klein meisje in uitstekende gezondheid geboren. Simpson van zijn kant testte met succes het gebruik van chloroform tijdens de bevalling. In 1853 paste John Snow deze methode toe bij koningin Victoria voor de geboorte van prins Leopold. Vier jaar later werd de methode weer toegepast voor de geboorte van prinses Beatrix. Vanaf dat ogenblik begon de publieke en de wetenschappelijke belangstelling voor dit vakgebied zich sterk te verspreiden. In 1885 paste Cornig de eerste epidurale verdoving toe. Hij vertrok van de hypothese dat een geneesmiddel dat ingespoten wordt in het ruggenmergkanaal, geabsorbeerd wordt door de aders tussen de wervels en dus naar het ruggenmerg zelf getransporteerd wordt.

In 1909 paste Soeckel voor het eerst met succes de techniek van de plaatselijke verdoving in de verloskunde toe. Maar het is Aburel die in 1931 de techniek van de continue epidurale verdoving tijdens de barensweeën op punt heeft gesteld. Nadien werden talloze studies uitgevoerd, niet alleen over de verdovingstechnieken, maar ook over de pijnmechanismen tijdens de weeën en tijdens de bevalling. De techniek van de continue lumbale epidurale verdoving, die aan de basis ligt van de moderne verdovingstechnieken, werd tussen de jaren 40 en 50 helemaal verfijnd door Dogliotti, Flowers en Bonica.

Helaas heeft dit onderdeel van de medische wetenschap nog veel weerstand ondervonden uit culturele hoek. De Goddelijke vloek uit de Genesis werd lang ingeroepen in conservatieve middens. De twist werd zo hevig dat Paus Pius XII zelf, in 1956, moest tussenbeide komen om te verklaren dat de Kerk zich niet langer verzette tegen de pijnbestrijding tijdens de barensweeën en de bevalling.

Vanaf de jaren zestig kwamen de epidurale verdovingstechnieken en de desbetreffende farmacologische ontwikkelingen in een stroomversnelling. Vanuit de Angelsaksische wereld veroverde de methode snel de rest van Europa.

De moderne technieken van pijnbeheersing laten nu toe dat de vrouw haar pijn tijdens de weeën en tijdens de bevalling volledig in de hand heeft. En toch staat de epidurale verdoving geenszins een spontane en natuurlijke bevalling in de weg.